Preben Erling Andersen, gevangene in Frøslevlejren
In gevangenenkamp Frøslevlejren is 'Prebens steen' een begrip. De steen, die geplaatst is bij de prikkeldraadomheining aan de rand van het kamp tussen wachttoren 3 en 4, is ter herinnering aan de gevangene Preben Erling Andersen.
Vier dagen na zijn 22e verjaardag werd hij door een Duitse bewaker neergeschoten op de plek waar de gedenksteen staat.
De schoten werden afgevuurd op 11 september 1944 rond 19:20 uur vanaf wachttoren nr. 3. Preben Andersen viel dodelijk gewond ter aarde door een schot in het hoofd. Na een kwartier kregen artsen onder de gevangenen toestemming om Preben Andersen hulp te bieden, maar hij overleed onderweg naar het Duitse veldhospitaal in Vojens.
Preben Andersen was een boekhouder uit Kopenhagen en betaalde op deze manier een hoge prijs voor zijn medewerking aan de illegale krant Hjemmefronten. Hij werd in het voorjaar van 1944 gearresteerd door de Gestapo, de geheime Duitse politie.
Dat Preben neergeschoten werd, is te wijten aan een samenloop van verschillende ongelukkige omstandigheden. Ten eerste besteedde het Duitse SS-commando juist op dat moment veel aandacht aan de beveiliging van het kamp. Er waren nog geen mijnen rond het kamp gelegd en er stond nog geen stroom op de prikkeldraadomheining zoals gebruikelijk was in de Duitse concentratiekampen.
Daarom probeerden de Duitsers in de dagen voordat Preben werd neergeschoten de beveiliging van het kamp te verbeteren met een vier meter brede veiligheidszone langs de binnenzijde van het prikkeldraad om te voorkomen dat de gevangenen te dicht bij de omheining zouden komen en eventueel zouden vluchten.
Foto:Nationalmuseet
De Duitsers rondden het werk op 10 september af en bij een appel werd de gevangenen ingeprent dat het nu verboden was om zich in de nieuwe veiligheidszones te begeven. Bij overtreding van het verbod zou onmiddellijk worden geschoten.
Of Preben Andersen, die op 11 september een avondwandeling langs de veiligheidszone maakte, de waarschuwing niet gehoord heeft of niet serieus nam, weten we niet.
Het Duitse commando deed achteraf onderzoek naar de zaak en verhoorde de bewaker die bekend had te hebben geschoten. Hij benadrukte echter dat hij vooraf meerdere waarschuwingen had geroepen. De Duitse conclusie van het onderzoek naar de geloste schoten was dat er sprake was van een vluchtpoging en dat de wacht correct had gehandeld.
Preben ligt tegenwoordig begraven op de begraafplaats Assistens Kirkegaard in Kopenhagen.